اثر پاکلوبوترازول بر میزان توزیع مجدد مواد فتوسنتزی به دانه سه رقم گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش گرما

به منظور بررسی اثر تنظیم‌کننده رشد گیاهی پاکلوبوترازول در شرایط مطلوب و تنش گرمای پایان فصل بر میزان توزیع مجدد مواد فتوسنتزی به دانه سه رقم گندم، دو آزمایش جداگانه به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در چهار تکرار در منطقه دزفول در سال زراعی 93-1392 انجام شد. آزمایش اول شامل کاشت ارقام گندم (استار، ویریناک و چمران) در تاریخ کشت توصیه شده (اول آذرماه) بود و به منظور مصادف شدن مراحل فنولوژیکی رشد گیاه بعد از گرده‌افشانی با تنش گرمای پایان فصل، تاریخ کشت در آزمایش دیگر، اول بهمن‌ماه در نظر گرفته شد. در هر آزمایش، چهار سطح پاکلوبوترازول شامل صفر، 50 ، 100 و 150 میلی‌گرم در لیتر به‌عنوان کرت‌های اصلی و سه رقم گندم نان شامل استار، ویریناک و چمران به‌عنوان کرت‌های فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که مصرف پاکلوبوترازول باعث افزایش معنی‌دار میزان توزیع مجدد مواد ذخیره‌ای و فتوسنتز جاری ارقام گندم در هر دو شرایط مطلوب و تنش گرمای پایان فصل گردید. تنش گرما، میزان توزیع مجدد و میزان فتوسنتز جاری را به‌ترتیب حدود 12 و 31 درصد کاهش داد. میانگین سهم توزیع مجدد ارقام گندم در شرایط تنش گرما نسبت به شرایط مطلوب، 17 درصد افزایش یافت. بیش‌ترین و کم‌ترین میزان سهم توزیع مجدد در شرایط تنش گرما نسبت به شرایط مطلوب به‌ترتیب به رقم دیررس استار و زودرس ویریناک اختصاص داشت. در این تحقیق، اثر مثبت مصرف پاکلوبوترازول بر شیب تغییرات میزان عملکرد دانه در شرایط تنش گرمای پایان فصل نسبت به شرایط مطلوب بیش‌تر بود، به‌طوری‌که میانگین افزایش عملکرد دانه تیمارهای کاربرد پاکلوبوترازول در ارقام گندم مورد مطالعه نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف پاکلوبوترازول)، در شرایط مطلوب حدود 17 درصد و در شرایط تنش گرمای پایان فصل، حدود 23 درصد بود.